Ziemia wiruje coraz szybciej. Naukowcy wprost: Dni będą krótsze

Ziemia / zdjęcie ilustracyjne Źródło: Pixabay / qimono W ciągu najbliższych tygodni Ziemia zacznie obracać się szybciej niż dotychczas, co spowoduje skrócenie niektórych dni. Zjawisko to, choć niemal niedostrzegalne dla ludzi, fascynuje naukowców i skłania do refleksji nad tym, jak dynamicznym i zmiennym układem jest nasza planeta.

Przyczyną tej zmiany jest głównie układ sił grawitacyjnych pomiędzy Ziemią a Księżycem, choć coraz więcej wskazuje na to, że również człowiek ma wpływ na rotację Ziemi.

Rekordowo krótkie dni już w lipcu i sierpniu

Według ekspertów 9 lipca, 22 lipca i 5 sierpnia 2025 roku Ziemia doświadczy szczególnie krótkich dni. Ich długość będzie zmniejszona o około 1,3–1,51 milisekundy. To efekt położenia Księżyca względem naszej planety – w tych dniach znajdzie się on w najdalszym punkcie od równika Ziemi, co zmniejszy jego oddziaływanie grawitacyjne na osiowy ruch Ziemi.

Wyjaśnienie tego zjawiska można porównać do kręcenia bączkiem. Jeśli zakręcimy go, trzymając za jego górę i dół, obraca się szybciej niż wtedy, gdy trzymamy go za środek. Tak samo jest z naszą planetą – kiedy Księżyc znajduje się bliżej biegunów, jego siła grawitacyjna intensyfikuje rotację Ziemi.

Dni nie zawsze trwały 24 godziny

Obecnie doba trwa około 86 400 sekund, czyli dokładnie 24 godziny. Jednak historia rotacji Ziemi nie zawsze wyglądała tak samo. Badania geofizyczne wskazują, że miliard lub dwa miliardy lat temu dzień na naszej planecie trwał zaledwie 19 godzin. Powód? Księżyc znajdował się wtedy znacznie bliżej Ziemi, co sprawiało, że jego wpływ na ruch obrotowy był o wiele silniejszy niż dziś.

Z czasem, w miarę jak Księżyc oddalał się od Ziemi, jego oddziaływanie malało, co skutkowało stopniowym wydłużaniem dnia. Choć ten proces postępował przez miliony lat, współczesne obserwacje pokazują, że dynamika rotacji wciąż się zmienia, a nawet przyspiesza.

Najszybsza rotacja w historii pomiarów

Zaskakujące dane napłynęły do naukowców w 2020 roku. Wtedy właśnie Ziemia zaczęła obracać się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej w historii prowadzenia dokładnych pomiarów, które trwają od lat 70. XX wieku. Absolutny rekord padł 5 lipca 2024 roku – tego dnia nasza planeta zakończyła swój obrót o 1,66 milisekundy szybciej niż przewiduje standardowa długość doby. To była najkrótsza doba w historii pomiarów.

Nie tylko Księżyc. Człowiek też zmienia bieg Ziemi

Choć główną rolę w zmianach długości dnia odgrywa grawitacja Księżyca i Słońca, nie można ignorować wpływu działalności człowieka. Naukowcy z NASA wyliczyli, że topnienie lodowców i przemieszczanie się wód gruntowych — zjawiska napędzane zmianami klimatycznymi — spowodowały wydłużenie doby o 1,33 milisekundy na każde sto lat w okresie 2000–2018.

Podobne skutki mogą mieć także katastrofalne wydarzenia naturalne. Trzęsienie ziemi w Japonii w 2011 roku skróciło długość dnia o 1,8 mikrosekundy. Zmieniające się pory roku również odgrywają tu rolę. W okresie letnim na półkuli północnej masa liści na drzewach przemieszcza się w górę, oddalając się od jądra Ziemi.

„Na półkuli północnej jest więcej lądu niż na południowej” – powiedział Richard Holme, geofizyk z Uniwersytetu w Liverpoolu. „W północnym lecie drzewa wypuszczają liście, co oznacza, że masa zostaje przeniesiona z ziemi nad ziemię – dalej od osi obrotu Ziemi”.

Holme porównał to do łyżwiarza: kiedy kręci się w miejscu i trzyma ręce przy ciele, obraca się szybciej. Gdy je rozkłada, obrót spowalnia. Podobnie jest z Ziemią – jeśli masa przesuwa się dalej od osi, jej ruch zwalnia. „Ponieważ latem masa Ziemi oddala się od jej jądra, prędkość jej obrotu musi się zmniejszyć, więc wydłuża się długość dnia” – wyjaśnił Holme.

Co nas czeka w przyszłości?

Choć różnice w długości dnia wyrażone w milisekundach nie mają większego znaczenia w codziennym funkcjonowaniu, dla systemów technologicznych, nawigacyjnych i astronomicznych mają ogromne znaczenie. Nawet niewielkie przesunięcia mogą wpływać na dokładność pomiarów czasu czy pracy satelitów.

W przyszłości tego typu zmiany mogą stać się bardziej zauważalne — zwłaszcza jeśli klimat nadal będzie się gwałtownie zmieniał. Ziemia, choć wydaje się stabilna i przewidywalna, podlega wielu subtelnym, ale znaczącym wpływom, które modyfikują jej ruch, a tym samym — naszą rzeczywistość.