Samorząd pomoże dotrzeć na wybory. Kiedy przysługuje darmowy transport?

Wybory 2025 Źródło: Shutterstock Zgodnie z obowiązującym prawem, gminy w razie konieczności powinny zapewnić obywatelom bezpłatny przewóz pasażerski do lokali wyborczych. Rozwiązanie przygotowano z myślą nie tylko o seniorach i osobach mających problemy z samodzielnym poruszaniem się. Jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z udogodnienia?

Zgodnie z obowiązującym prawem, dokładnie art. 37f Kodeksu wyborczego, niektóre gminy muszą zorganizować bezpłatny przewóz pasażerski w dniu głosowania. Obowiązek ten spoczywa na wójtach (lub burmistrzach) gmin wiejskich oraz miejsko-wiejskich, które spełniają dwa kluczowe warunki: w ich granicach nie funkcjonuje publiczny transport w dniu wyborów, a najbliższy przystanek komunikacji publicznej znajduje się dalej niż 1,5 km od lokalu wyborczego.

To ograniczenie sprawia, że nie wszystkie gminy w Polsce podlegają temu wymogowi. Tylko te, które rzeczywiście mierzą się z problemem infrastrukturalnym i geograficznym, mają obowiązek zapewnienia przewozu mieszkańcom.

Planowanie zasięgu i częstotliwości kursów

Obowiązki związane z organizacją przewozu są precyzyjnie określone. Wójt lub burmistrz musi wytyczyć trasę transportu tak, by objęła wszystkie jednostki osadnicze – niezależnie od tego, czy chodzi o wieś, osadę, przysiółek czy kolonię – znajdujące się w obrębie stałego obwodu głosowania. Istotnym kryterium jest liczba mieszkańców: w danej miejscowości musi być zameldowanych co najmniej pięcioro wyborców, by przystanek był tam obowiązkowy.

W samym dniu wyborów przewoźnik musi wykonać co najmniej dwa pełne kursy – między nimi musi upłynąć co najmniej cztery godziny. To zabezpieczenie ma pozwolić mieszkańcom na elastyczne zaplanowanie udziału w głosowaniu.

Zanim jednak wybory nadejdą, rozkład jazdy oraz lokalizacje przystanków muszą być odpowiednio udostępnione opinii publicznej. Informacje te pojawiają się w Biuletynie Informacji Publicznej danej gminy, a także w sposób przyjęty lokalnie – może to być ogłoszenie na tablicy informacyjnej, publikacja na stronie internetowej urzędu lub w lokalnej prasie.

Osobne zasady dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami

Ustawodawca przewidział osobne procedury dla osób o ograniczonej mobilności. Mowa tu zarówno o osobach z niepełnosprawnościami, jak i o seniorach powyżej 60. roku życia, którzy mogą mieć trudność z samodzielnym dotarciem do lokalu wyborczego. W tym przypadku gmina ma obowiązek zorganizowania indywidualnego, bezpłatnego przewozu.

Dodatkowo, jeśli stan zdrowia osoby z niepełnosprawnością tego wymaga, możliwe jest także zapewnienie transportu jej opiekunowi. Ten gest solidarności społecznej wpisuje się w ideę dostępności wyborów dla wszystkich, niezależnie od ich sytuacji życiowej czy zdrowotnej.

Wniosek o transport – krok po kroku

Aby skorzystać z indywidualnego transportu, wyborca (lub jego opiekun) musi złożyć odpowiedni wniosek w urzędzie gminy – i to najpóźniej na pięć dni przed planowanym głosowaniem. Możliwości są elastyczne: można to zrobić osobiście, telefonicznie albo za pośrednictwem poczty elektronicznej.

We wniosku należy zawrzeć dane osobowe oraz wskazać miejsce rozpoczęcia i zakończenia przejazdu. To pozwala urzędowi skutecznie zaplanować trasę i zapewnić odpowiednie wsparcie logistyczne. Dzięki takiemu podejściu system transportu staje się funkcjonalny i dostosowany do realnych potrzeb mieszkańców.

Kto ponosi koszty wyborczych przejazdów?

Finansowanie całej operacji przewozowej spoczywa na państwie. Koszty pokrywane są z budżetu centralnego, a środki przekazywane gminom przez wojewodów. Tym samym mieszkańcy – zarówno ci korzystający z przewozów w ramach obowiązków gminy, jak i ci wymagający indywidualnego transportu – nie ponoszą żadnych opłat.

W praktyce oznacza to, że każdy obywatel korzystający z przysługującego mu prawa do głosowania może liczyć na pomoc w dotarciu do lokalu, jeśli samodzielna podróż byłaby zbyt uciążliwa lub niemożliwa.

W przypadku gdy realizacja przewozów wymaga zaangażowania kilku sąsiadujących gmin – na przykład gdy obszary graniczne utrudniają logiczne zaplanowanie trasy – dopuszczalne są porozumienia międzygminne. W ramach tych porozumień określa się zasady współpracy i rozliczenia kosztów. Taka elastyczność organizacyjna pozwala zwiększyć efektywność i ograniczyć zbędne komplikacje administracyjne.