Kapłanka Ceres czy arystokratka? Nowe posągi z Pompejów pod lupą badaczy
Pompeje, Porta Sarno Źródło: Facebook Rzeźby odnaleziono w monumentalnym grobowcu na terenie nekropolii Porta Sarno – jednej z głównych bram prowadzących do starożytnego miasta, które w 79 roku n.e. zostało pogrzebane przez popioły Wezuwiusza. Rzeźby, wykonane z wielką dbałością o detale, zdobiły grobowiec wyposażony w kilka nisz grobowych. To, co przyciąga szczególną uwagę badaczy, to postać kobiety przedstawionej z niezwykłą godnością i bogactwem symboliki. Ubrana w tunikę przykrytą obszernym płaszczem, z welonem na głowie, trzyma w dłoniach liście wawrzynu – rośliny o religijnym znaczeniu, wykorzystywanej w rytuałach oczyszczających i błogosławieństwach. Szczególnie znaczące są detale biżuterii wyrzeźbionej wraz z figurą – kolczyki, pierścienie, bransolety, a zwłaszcza zawieszony na naszyjniku lunula, czyli charakterystyczny wisiorek w kształcie półksiężyca. Wszystko to prowadzi ekspertów do przypuszczenia, że kobieta mogła pełnić funkcję kapłanki Ceres – bogini rolnictwa, płodności i macierzyństwa. “Ponieważ naprawdę wygląda na bardzo ważną kobietę w lokalnej elicie, istnieje również pomysł, że mogła być kapłanką Ceres, trzymającą te rośliny i coś, co wydaje się być zwojem papirusu” – powiedział Gabriel Zuchtriegel, dyrektor parku archeologicznego w Pompejach. W świecie starożytnego Rzymu, gdzie większość kobiet była ograniczona do ról domowych, kapłaństwo było najwyższą dostępną funkcją publiczną, dającą wpływ i prestiż porównywalny z męskimi stanowiskami religijnymi. Obok kobiety znajduje się figura mężczyzny w klasycznej todze przewieszonej przez lewe ramię. Choć mogłoby się wydawać, że to małżonkowie, eksperci nie są tego pewni. Brak jakiejkolwiek inskrypcji pozostawia wiele znaków zapytania. Zaskakująco dobrze zachowany fragment systemu korzeniowego drzewa, które niegdyś rosło na grobowcu, odkryto zaledwie kilka centymetrów pod powierzchnią ziemi, u stóp męskiej figury. „It was quite a surprise to find it there a few centimetres beneath the ground” – dodaje Zuchtriegel. W sztuce rzymskiej przedstawienia postaci przy grobowcach miały nie tylko funkcję dekoracyjną, lecz także symboliczną. Często ukazywano zmarłych w scenach z życia codziennego, podkreślając ich cnoty, osiągnięcia lub przynależność do elit. W przypadku omawianych rzeźb wiele wskazuje na to, że kobieta mogła być osobą wybitną, zajmującą znaczącą pozycję w życiu religijnym i społecznym Pompejów. Sugerowana identyfikacja z kapłanką Ceres dodatkowo wskazuje na silne związki z kultem agrarnym, który w Pompejach cieszył się szczególnym szacunkiem. Warto zaznaczyć, że nieopodal, w tej samej nekropolii Porta Sarno, w 2021 roku odnaleziono częściowo zmumifikowane szczątki byłego niewolnika, który dzięki awansowi społecznemu zyskał wystawny pochówek. Pokazuje to, jak bardzo Pompeje były miejscem złożonych i dynamicznych struktur społecznych. Obie rzeźby są obecnie poddawane konserwacji i już wkrótce zostaną zaprezentowane publiczności. Ich wystawa w Pompejach rozpocznie się 16 kwietnia i z pewnością przyciągnie uwagę zarówno badaczy, jak i miłośników historii starożytnej. Odkrycie to, będące częścią projektu prowadzonego wspólnie przez park archeologiczny Pompejów oraz Europejski Uniwersytet w Walencji, nie tylko wzbogaca nasze rozumienie funeraryjnych tradycji Rzymian, lecz także pozwala dostrzec kobiecą twarz władzy duchowej sprzed niemal dwóch tysięcy lat.
Rzeźby z Porta Sarno. Ważne odkrycie pokazuje rolę kobiet w Pompejach
Kim był towarzysz z rzeźby?
Sztuka pogrzebowa jako świadectwo pozycji społecznej
Ekspozycja rzeźb w Pompejach