Naukowcy i przyrodnicy alarmują ws. Puszczy Białowieskiej. „Stanowisko ws. pilnych działań”

Puszcza Białowieska Źródło: Shutterstock / Maciej Fiedoruk Państwowa Rada Ochrony Przyrody domaga się reakcji po raporcie Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, w którym stan Puszczy Białoruskiej został uznany na krytyczny. Wpływ na to miała m.in. zapora na granicy polsko-białoruskiej i nielegalna migracja.

Państwowa Rada Ochrony Przyrody wydała 24 listopada stanowisko ws. pilnych działań naprawczych dla Obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO „Puszcza Białowieska”. To reakcja na najnowszy raport Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, opublikowany 29 października. IUCN oceniła stan Puszczy Białowieskiej jako „krytyczny”, czyli najniższy możliwy w czterostopniowej skali. Stopień wskazuje najwyższy poziom zagrożenia dla wartości przyrodniczych obiektu.

Puszcza Białowieska a zapora na granicy polsko-białoruskiej. Negatywny wpływ nielegalnej migracji

PROP zauważyła, że na przestrzeni lat oceny Puszczy Białowieskiej systematycznie się pogarszały. W 2025 r. do pogorszenia oceny przyczyniły się m.in.: zerwanie współpracy transgranicznej, budowa zapory na granicy polsko-białoruskiej, rozbudowa infrastruktury drogowej oraz brak przyjęcia zintegrowanego planu zarządzania obiektem, czy choćby jego polską częścią. Katalog zagrożeń jest jednak szerszy.

Państwowa Rada Ochrony Przyrody przekonuje, że ocena Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody „nie oznacza obniżenia wartości przyrodniczej Puszczy Białowieskiej, lecz wskazuje na zagrożenie jej integralności ekologicznej i wyjątkowych walorów przyrodniczych jako transgranicznego Obiektu Światowego Dziedzictwa”. To też „ostrzeżenie, że bez podjęcia zdecydowanych i skoordynowanych działań naprawczych, stan Puszczy najprawdopodobniej ulegnie dalszemu pogorszeniu”.

Puszcza Białowieska z najniższą możliwą oceną. PROP wskazała „winnego”

Istnieje jednocześnie „ryzyko nieodwracalnej utraty jego unikatowych wartości”. PROP winę zrzuciła na Białoruś i jej działania prowadzące do nielegalnej migracji. Zaznaczono, że to wymusiło działanie Polski. Państwowa Rada Ochrony Przyrody zaapelowała do polskiego rządu i podległych mu podmiotów oraz instytucji o natychmiastowe i zdecydowane działanie na rzecz poprawy stanu zachowania Puszczy Białowieskiej.

Apel o pilne wdrożenie rozwiązań skierowano również do Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku. Odezwę ws. niezwłocznego wdrożenia kompleksowego zestawu działań naprawczych wystosowano także do Lasów Państwowych: Regionalnej Dyrekcji LP w Białymstoku oraz podległych jej Nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka.

Państwowa Rada Ochrony Przyrody z apelem. „Nie ma sprzeczności z zapewnieniem bezpieczeństwa”

Przesłanie do MSWiA, MON, Straży Granicznej i Wojska Polskiego dotyczyło natomiast minimalizacji wpływu działań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa granicy na przyrodę Puszczy Białowieskiej. „Ochrona Puszczy Białowieskiej nie stoi w sprzeczności z zapewnieniem bezpieczeństwa państwa – wymaga jednak odpowiedzialnego podejścia, opartego na wiedzy naukowej, dialogu międzysektorowym i poszanowaniu wartości przyrodniczych” – czytamy.

Zwrócono się też do Ministerstwa Infrastruktury i Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. „Ochrona Puszczy Białowieskiej wymaga nie tylko reakcji doraźnej, lecz również długofalowej strategii opartej na wiedzy naukowej, współpracy instytucjonalnej i poszanowaniu zobowiązań międzynarodowych” – podsumował przewodniczący PROP dr hab., prof. UW Wiktor Kotowski.