MEN zajął się prawami uczniów i ich rzecznikami. Zaostrza walkę z wagarowiczami

Uczniowie, zdjęcie ilustracyjne Źródło: Shutterstock / Tint Media We wtorek 4 listopada Ministerstwo Edukacji Narodowej poinformowało o dalszych działaniach w kwestii aktualizacji praw i obowiązków ucznia. Jak podkreślono w komunikacie, wcześniej przeanalizowano około 700 uwag.

Jak czytamy w komunikacie resortu edukacji, po analizie około 700 uwag z konsultacji społecznych i procesu opiniowania, minister Barbara Nowacka skierowała do Stałego Komitetu Rady Ministrów projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy obejmują m.in. utworzenie struktury rzeczników praw uczniowskich oraz skatalogowanie praw i obowiązków uczniowskich.

MEN o projekcie ustawy. Co zmieniono?

1) Powiązano funkcję szkolnego rzecznika praw uczniowskich z zadaniami opiekuna samorządu uczniowskiego po to, aby nie mnożyć szkolnych stanowisk oraz zapewnić możliwość wyboru szkolnego rzecznika wyłącznie uczniom, a nie radzie szkoły lub placówki (był to wniosek młodzieżowych organizacji działających na rzecz uczniów).
2) Uszczegółowiono poszczególne prawa i obowiązki uczniowskie w katalogach ustawowych.
3) Odroczono – w związku z szeregiem uwag od różnych podmiotów – wejście w życie obowiązku tworzenia rad szkół i placówek o 2 lata – do 1 września 2028 roku. Ten czas pozwoli ministerstwu sprawdzić, w jaki sposób będą działać rady szkół i placówek, które zostały powołane dobrowolnie. Zmiany pomogą MEN ocenić ich funkcjonowanie w roku szkolnym 2027/2028 i poddać decyzję o obowiązkowości rad szkół i placówek oświatowych ewentualnej korekcie.
4) Pozbawiono Krajowego Rzecznika kompetencji do udziału w postępowaniach sądowych, administracyjnych i dyscyplinarnych dla nauczycieli. Uwzględniono tym samym postulat związków zawodowych, zmieniając model funkcjonowania Krajowego Rzecznika Praw Uczniowskich.
5) Przyznano Krajowemu Rzecznikowi Praw Uczniowskich oraz wojewódzkim rzecznikom praw uczniowskich status wyższych stanowisk w służbie cywilnej. Kierownictwo MEN lub kuratorium oświaty nie będzie mogło wydawać tym organom wiążących poleceń, co wzmocni ich niezależność i zapewni neutralność polityczną.
6) Zmieniono nazwę narzędzi bieżącej pracy z uczniem ze „środków oddziaływania wychowawczego” na „działania wychowawcze”. Wskazaliśmy dodatkowo, że zarządzanie najdalej idących działań wychowawczych musi być uzgodnione z rodzicami ucznia niepełnoletniego (prośba młodzieżowych organizacji, które działają na rzecz praw uczniów).
7) Zrezygnowano z przyznania nauczycielom, wychowawcom i innym pracownikom pedagogicznym statusu funkcjonariuszy publicznych. Uwzględniono tym samym wnioski związków zawodowych oraz organizacji zrzeszających dyrektorów szkół i placówek oświatowych. Dotychczasowe regulacje, które dotyczą ochrony nauczycieli podczas pełnienia obowiązków służbowych lub w związku z nimi na zasadach ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, pozostają bez zmian.

Resort edukacji postanowił przypomnieć też, co przewiduje projekt ustawy

1) dodanie do ustawy – Prawo oświatowe pojęcia „społeczność szkolna”;
2) przeniesienie katalogów praw oraz obowiązków ucznia na poziom ustawowy;
3) wprowadzenie w ustawie katalogu działań wychowawczych i kar dla uczniów oraz procedury ich wymierzania;
4) powołanie organów ochrony praw uczniowskich:
– Krajowego Rzecznika Praw Uczniowskich (wyższe stanowisko w służbie cywilnej obsługiwane przez MEN),
– 16 wojewódzkich rzeczników praw uczniowskich (działających przy kuratorach oświaty, powoływanych i odwoływanych przez Krajowego Rzecznika Praw Uczniowskich na niewiążący wniosek kuratora oświaty),
– (fakultatywnie) gminnych (miejskich) i powiatowych rzeczników praw uczniowskich – pozostawiony do decyzji jednostek samorządu terytorialnego (podobnie jak do tej pory, choć bez umocowania ustawowego),
– szkolnych rzeczników praw uczniowskich, którymi będą opiekunowie samorządów uczniowskich. Ich działalność będzie mogła być wspierana przez co najmniej jednego ucznia-pełnomocnika, jeśli szkoła lub placówka przewidzi to w swoim statucie;
5) obligatoryjne powoływanie rad szkół i placówek (z wyjątkami dla szkół lub placówek, w których ze względu na specyfikę organizacji pracy nie ma możliwości wyłonienia stałej reprezentacji rodziców lub uczniów, jak np. szkoły przyszpitalne), z tym że obowiązek ten został odroczony do 1 września 2028 roku;
6) zmiany w przepisach dotyczących uczniów pełnoletnich i uporządkowanie ich sytuacji prawnej w szkole lub placówce w zakresie oceniania oraz usprawiedliwiania nieobecności;
7) surowsze zasady dot. nieusprawiedliwionych nieobecności (tzw. wagarów):
– planuje się wskazać, że poprzez niespełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność albo na co najmniej 50% dni zajęć w okresie jednego miesiąca, albo na co najmniej 25% dni zajęć w okresie całego roku szkolnego,
– zmiana granicy z 50% na 25% nieusprawiedliwionych nieobecności nastąpi też w przypadku klasyfikowania ucznia. Według proponowanej zmiany nieklasyfikowanie ucznia z jednego, kilku albo wszystkich zajęć edukacyjnych będzie miało miejsce w przypadku przekroczenia progu 25% nieobecności nieusprawiedliwionej (bez możliwości zdawania egzaminu klasyfikacyjnego) oraz będzie mogło nastąpić – jak dotychczas – jeżeli brak jest podstaw do ustalenia śródrocznej lub rocznej oceny klasyfikacyjnej, tyle że powodem braku tych podstaw ma być nieobecność (w sumie) ucznia przekraczająca 25% (zamiast, jak dotychczas 50%) czasu przeznaczonego na te zajęcia w okresie, za który jest przeprowadzana jest klasyfikacja. W drugim przypadku (tj. w przypadku nieobecności usprawiedliwionych) uczeń będzie mógł zdawać z mocy prawa, tak jak dotychczas, egzamin klasyfikacyjny,
– tryb, termin i forma usprawiedliwiania nieobecności nadal będą wewnętrzną decyzją szkoły lub placówki, tyle że ustawa będzie wymagać, by do usprawiedliwienia nieobecności dołączyć powód niezawierający jednak informacji nadmiernych lub wrażliwych.

MEN uspokaja: To nie koniec prac

Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiedziało, że przedstawi w ciągu najbliższych kilku tygodni ankietę, która pozwoli środowisku szkolnemu zgłosić dodatkowe spostrzeżenia i opinie na temat projektu ustawy. Mają one zostać wykorzystane i przedstawione jeszcze przed rozpoczęciem procedury legislacyjnej w Sejmie RP.