Dlaczego włosy siwieją? Najnowsze badania pokazują, że ten proces można zatrzymać

Siwe włosy Źródło: Shutterstock / or DNA15 Siwienie włosów to jedno z najbardziej oczywistych oznak upływającego czasu. Dla wielu osób to naturalna kolej rzeczy, którą akceptują z godnością. Inni szukają sposobów, by ten proces spowolnić lub nawet odwrócić. Czy mamy wpływ na kolor naszych włosów? Badania naukowe rzucają nowe światło na temat siwienia, ale odpowiedzi wciąż są bardziej skomplikowane, niż mogłoby się wydawać.

Z biologicznego punktu widzenia siwienie wynika z zanikania pigmentu produkowanego przez komórki zwane melanocytami.

Oto powody siwienia włosów i sposoby, jak im zapobiegać. Naukowcy wprost

To właśnie one odpowiadają za tworzenie melaniny, nadającej włosom kolor – od jasnego blondu po głęboką czerń. Wraz z wiekiem liczba aktywnych melanocytów maleje, a włosy zaczynają tracić barwę, przybierając srebrzysty lub biały odcień. Jak zaznacza prof. Martin Picard z Columbia Aging Center, „strzała czasu zmierza w jednym kierunku, a włosy tracą kolor z powodu, który nie wydaje się odwracalny”.

Picard był współautorem przełomowego badania z 2021 roku, opublikowanego w czasopiśmie „eLife”, które dostarczyło fascynujących dowodów na potencjalne cofnięcie procesu siwienia – choć tylko w bardzo specyficznych warunkach.

Siwienie a stres: zaskakujące zależności

W badaniu kierowanym przez Picarda naukowcy zauważyli ciekawy fenomen: niektóre osoby miały pasma włosów, które były ciemne u nasady i na końcach, ale siwe w środku. To sugerowało, że kolor włosów mógł chwilowo powrócić. Kluczem okazał się stres. Jak wykazano, okresy redukcji stresu korelowały z czasowym cofnięciem procesu siwienia. W jednym z przypadków dwutygodniowe wakacje uczestnika badania zbiegły się z repigmentacją jego włosów.

Choć brzmi to niemal jak magia, naukowcy są zgodni – nie można traktować tego zjawiska jako trwałego rozwiązania.

„Stres oksydacyjny, taki jak palenie tytoniu lub zanieczyszczenie środowiska, jest czymś, co zdecydowanie zwiększa ryzyko siwienia” – mówi dr Antonella Tosti z Uniwersytetu w Miami. Podkreśla przy tym, że czynniki środowiskowe i styl życia mają duży wpływ na zdrowie włosów, choć nie są jedyną przyczyną ich siwienia.

Wolne rodniki kontra melanina

Wolne rodniki to niestabilne cząsteczki, które mogą uszkadzać komórki i DNA, przyczyniając się do procesu starzenia. Ich źródłem są nie tylko naturalne reakcje w organizmie, ale również ekspozycja na promieniowanie UV, zanieczyszczenia czy używki. W tym kontekście coraz częściej mówi się o roli diety bogatej w przeciwutleniacze, które mogą neutralizować działanie wolnych rodników.

„Czy włączenie przeciwutleniaczy do rutyny, takich jak pokarmy bogate w przeciwutleniacze, może skutecznie zwalczać ryzyko siwych włosów, wciąż jest ustalane” – przyznaje dr Tosti. Mimo to istnieją przesłanki, że jagody, orzechy, zielona herbata czy ciemna czekolada mogą wspierać zdrowie komórek, a tym samym – opóźniać pojawienie się siwizny.

Genetyka. Sędzia ostateczny?

Niestety, nawet najbardziej zbilansowana dieta i idealne zarządzanie stresem nie uchronią wszystkich przed siwieniem. Dużą rolę odgrywają czynniki dziedziczne. Jak zauważa dr Joshua Zeichner z Mount Sinai Hospital w Nowym Jorku, „jeśli masz w rodzinie przypadki wczesnego siwienia, to jest prawdopodobne, że również wcześnie posiwiejesz”.

Dodaje też: „Nigdy nie widziałem, aby siwe włosy wróciły do normy, co może wskazywać na trwałą zmianę w samym mieszku włosowym”.

Są nadzieje na przyszłość

To właśnie mieszki włosowe są obiektem badań naukowców szukających sposobów na przywrócenie koloru. Wcześniej sądzono, że melanocyty zanikają bezpowrotnie. Jednak przełomowe badanie opublikowane w 2023 roku w czasopiśmie „Nature” wykazało, że u starszych myszy melanocyty nie obumierają, lecz koncentrują się u nasady włosa, nie przemieszczając się w górę pasma, co uniemożliwia pigmentację.

To odkrycie otwiera nowe możliwości w medycynie regeneracyjnej. „Dzięki zabiegom medycznym istnieje możliwość reaktywacji tych melanocytów, aby włosy znów stały się ciemne” – twierdzi dr Tosti.

Zastrzega jednak, że na razie nie istnieje metoda, która mogłaby to skutecznie i bezpiecznie osiągnąć u ludzi.

Innym obszarem zainteresowania naukowców jest stres oksydacyjny skóry głowy. Według dr Zeichnera, przyszłe terapie mogą skupiać się na wzmocnieniu enzymów neutralizujących wolne rodniki bezpośrednio w obrębie mieszków włosowych, np. poprzez stosowanie specjalnych serum lub kosmetyków z antyoksydantami.

Jednak do czasu, gdy technologia medyczna dogoni ambicje badaczy, jedynym pewnym sposobem na ukrycie siwizny pozostaje koloryzacja. „Obecnie jedynym lekarstwem na siwe włosy jest dobry kolorysta” – mówi wprost Zeichner.

Czy natura zostawiła furtkę?

Choć dla wielu osób siwe włosy stają się powodem frustracji, warto spojrzeć na nie również przez pryzmat biologicznej mądrości. W niektórych kulturach siwizna to oznaka mądrości i doświadczenia, a nie defekt wymagający korekty. Co więcej, coraz więcej młodych ludzi celowo farbuje włosy na siwo, traktując to jako wyraz osobistego stylu i akceptacji naturalnych procesów.

Siwienie pozostaje zatem nie tylko pytaniem o biologię, ale i o podejście do starzenia. Czy lepiej walczyć z nieuniknionym, czy może nauczyć się żyć w zgodzie z przemijaniem?