Superwizja nauczycieli? MEN reaguje na projekt RPD

Uczniowie i nauczyciel, zdjęcie ilustracyjne Źródło: Shutterstock / EF Stock Rzecznik Praw Dziecka przesłał do Ministerstw Edukacji Narodowej projekt nowych przepisów, które wprowadziłyby superwizję dla nauczycieli. Wiceminister Katarzyna Lubnauer odniosła się do zagadnienia, dając pewne nadzieje.

Na początku przypomnijmy, że superwizja to metoda z powodzeniem stosowana w psychoterapii i innych dyscyplinach, które związane są z opieką nad zdrowiem psychicznym. Najprościej mówiąc, polega na tym, że terapeuta sam poddaje się terapii u doświadczonego kolegi po fachu. Dzięki temu może lepiej przyjrzeć się własnym metodom pracy i spróbować usunąć ewentualne przeszkody w procesie terapeutycznym.

Superwizja dla nauczycieli. MEN odpowiada RPD

Jak można zakładać, superwizja wśród nauczycieli miałaby nieco inny charakter, ale nadal pełniłaby funkcję elementu wspierającego oraz służyła podnoszeniu kompetencji pedagogów. RPD w swoim projekcie chce przede wszystkim stworzenia ram prawnych dla wprowadzenia samej superwizji. Projekt nowelizacji ustawy Prawo oświatowe mówi, kto może zajmować takie stanowisko oraz wskazuje placówki, które mogłyby organizować szkolenia i wydawać certyfikaty.

W odpowiedzi na interpelację poselską, do projektu odniosła się wiceminister edukacji Katarzyna Lubnauer. „W Ministerstwie Edukacji Narodowej prowadzone są prace służące przygotowaniu rozwiązań zapewniających wysoką jakość działań nauczycieli – w tym także wykorzystujących superwizję – podejmowanych w zakresie edukacji włączającej oraz weryfikację ich wpływu na rozwój kompetencji nauczycieli, specjalistów oraz poprawę warunków nauki dla uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami” – zapewniała.

Lubnauer podkreślała, że superwizja jest już obecna w programach „Szkoła dostępna dla wszystkich” oraz Specjalistycznych Centrach Wspierających Edukację Włączającą. Dodawała, że wnioski zebrane w ramach tych działań przemawiają za potrzebą rozwijania modelu superwizji nauczycieli. Mówiła o rozpoczęciu konsultacji z nauczycielami.

Wiceminister wyliczyła argumenty za prowadzeniem prac na tym kierunku:

1. Superwizja jako forma wsparcia merytorycznego i refleksji nad praktyką zawodową nie jest jeszcze powszechnie znana wśród nauczycieli i specjalistów w Polsce. Konsultacje pozwolą wyjaśnić, czym jest superwizja i przeciwdziałać mylnym skojarzeniom z kontrolą czy nadzorem pedagogicznym. To pierwszy krok do zwiększenia zaufania i gotowości do korzystania z tej formy doskonalenia;
2. Oddolne doświadczenia uczestników projektu pokazują, że nauczyciele i specjaliści często działają w poczuciu osamotnienia, mierząc się z trudnymi sytuacjami bez możliwości systematycznego wsparcia. Konsultacje pozwalają zebrać opinie i potwierdzić, że potrzeba superwizji nie jest postulatem odgórnym, ale realną odpowiedzią na wyzwania codziennej pracy;
3. Włączenie różnych środowisk w dyskusję podnosi szanse na to, że superwizja zostanie potraktowana jako systemowe narzędzie wspierania dobrostanu zawodowego nauczycieli i jakości edukacji – a nie tylko incydentalne rozwiązanie projektowe;
4. Konsultacje umożliwią wypracowanie rekomendacji dostosowanych do rzeczywistych potrzeb i uwarunkowań szkół. Uwzględnienie perspektyw różnych interesariuszy zwiększa szanse na to, że model superwizji będzie nie tylko efektywny, ale także możliwy do wdrożenia.

Wyliczyła też problemy, które stoją na drodze do wprowadzenia superwizji w polskiej szkole:

• brak odpowiedniej infrastruktury i wykwalifikowanych superwizorów – superwizja wymaga długofalowego wsparcia i przygotowania specjalistów,
• formalizacja superwizji, która może prowadzić do nadmiernej biurokratyzacji, przez co proces ten zostanie oderwany od swojej refleksyjnej istoty i przekształcony w działania ukierunkowane na spełnianie krótkoterminowych wskaźników,
• niski poziom świadomości na temat superwizji oraz jej mylne kojarzenie z kontrolą pedagogiczną budzi opór wśród nauczycieli, co sugeruje, że wprowadzenie tego rozwiązania powinno odbywać się etapowo i z uwzględnieniem odpowiedniej edukacji kadry oświatowej w tym zakresie;

Jako alternatywne formy wsparcia zawodowego nauczycieli wskazano:

• mentoring instytucjonalny, w którym doświadczeni nauczyciele dzielą się wiedzą i umiejętnościami z młodszą stażem kadrą,
• coaching edukacyjny ukierunkowany na rozwój osobisty i zawodowy nauczycieli oraz wspólnoty praktyków, czyli zespoły nauczycieli współpracujące i wzajemnie się wspierające w codziennej pracy,
• cykliczne szkolenia i warsztaty łączące tradycyjne metody z elementami refleksji i mini-superwizji, co pozwala nauczycielom na omawianie swoich doświadczeń i trudności z ekspertami.