Jest “wiecznie młody”, potrafi regenerować części ciała. Czy uda się uratować ten gatunek?

Aksolotl Źródło: Wikipedia / ZeWrestler Populacja aksolotla meksykańskiego jest obecnie poważnie zagrożona. Ze względu na rozwój Meksyku płazy te wymierają. Kiedyś naukowcy znajdowali średnio 6000 aksolotli na kilometr kwadratowy, obecnie jest ich tylko 36 – wynika ze spisu Meksykańskiego Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego (UNAM) z 2023 roku.

Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych klasyfikuje gatunek Ambystoma mexicanum na liście krytycznie zagrożonych o najwyższej kategorii ryzyka. Według ostatnich obserwacji w przyrodzie występuje jedynie 700–1200 osobników. Żyją w kilku różnych miejscach jeziora Xochimilco.

Główne zagrożenia dla aksolotli to degradacja siedlisk, zanieczyszczenie wód oraz wprowadzenie obcych gatunków, takich jak ryby tilapia i karp, które konkurują z aksolotlami o pożywienie oraz atakują ich jaja i młode osobniki.

Aksolotl meksykański. Cud natury

Aksolotl meksykański (Ambystoma mexicanum) to niezwykły płaz ogoniasty, który od wieków fascynuje zarówno naukowców, jak i miłośników przyrody. Jego unikalne cechy biologiczne, takie jak zdolność do regeneracji utraconych części ciała oraz zjawisko neotenii, czynią go jednym z najbardziej interesujących stworzeń na naszej planecie.

Naturalne siedlisko i zagrożenia

Aksolotle są endemitami występującymi wyłącznie w jeziorze Xochimilco w Meksyku. Niegdyś zamieszkiwały również jezioro Chalco, jednak zostało ono niemal całkowicie osuszone, co drastycznie ograniczyło ich naturalne siedliska.

Obecnie jezioro Xochimilco i jego system kanałów są ostatnim bastionem dla dzikich populacji tych płazów.

Niestety, te obszary są poważnie zagrożone zniszczeniem z powodu urbanizacji, zanieczyszczenia wód oraz wprowadzenia obcych gatunków ryb, takich jak tilapia i karp, które konkurują z aksolotlami o pożywienie oraz zagrażają ich jajom i młodym osobnikom.

Neotenia. Wieczna młodość aksolotla

Aksolotle nigdy nie wyrastają z fazy larwalnej, co jest zjawiskiem znanym jako neotenia. Oznacza to, że zachowują cechy larwalne przez całe życie, takie jak zewnętrzne skrzela i wodny tryb życia, jednocześnie osiągając dojrzałość płciową i zdolność do rozmnażania.

W wyniku przeobrażenia u aksolotlów następują zmiany w budowie ciała – częściowo zanikają skrzela i płetwa ogonowa.
Larwa zaczyna coraz częściej pobierać i oddychać powietrzem atmosferycznym. Po zakończeniu metamorfozy ogon staje się zaokrąglony.

W końcowej fazie przeobrażenia następuje coraz częstsze zrzucanie nabłonka z całej powierzchni ciała. To unikalne zjawisko jest przedmiotem licznych badań, które mają na celu zrozumienie mechanizmów regulujących rozwój i dojrzewanie organizmów.

Aksolotl w kulturze i mitologii

Nazwa „aksolotl” pochodzi od azteckiego boga ognia i błyskawic Xolotla, który według legendy przemienił się w tego płaza, aby uniknąć złożenia w ofierze. W kulturze azteckiej aksolotl był symbolem bezruchu i strachu przed zmianą, wieku młodzieńczego i seksualności.

Mitologia aztecka głosi, iż bóg Xólotl, nie chcąc zostać złożonym w ofierze bogu Słońca, przeobraził się w aksolotla i ukrywał na dnie jeziora Texcoco.