80. rocznica powstania w getcie warszawskim: Trzech prezydentów, żonkile, wystawy i koncerty

Główne obchody rocznicowe mają mieć miejsce w środę 19 kwietnia o godz. 12 na pl. Bohaterów Getta Warszawskiego w Warszawie. W uroczystościach pod Pomnikiem Bohaterów Getta wezmą udział prezydent Polski Andrzej Duda, prezydent Izraela Isaac Herzog oraz Prezydent Niemiec Frank–Walter Steinmeier. Wszyscy trzej prezydenci mają wygłosić przemówienia.

Akcja Żonkile i najważniejsze wydarzenia

Dla uczczenia ofiar bohaterskiego zrywu równo o godz. 12 zabiją dzwony we wszystkich kościołach archidiecezji warszawskiej. Również o godz. 12, na polecenia prezydenta Rafała Trzaskowskiego, na minutę uruchomione zostaną syreny miejskiego systemu alarmowania i ostrzegania ludności.

19 kwietnia w całej Polsce trwać będzie społeczno-edukacyjna akcja Żonkile, która ma upamiętniać powstańców. Organizatorzy akcji w jej ramach chcą rozdać 450 tysięcy wykonanych z papieru żółtych żonkili, symbolizujących liczbę osób, które były uwięzione w murach warszawskiego getta w momencie jego największego przepełnienia wiosną 1941 roku.

Żonkile, które będzie można przyczepić do ubrania, żeby dać wyraz szacunkowi i pamięci o bohaterach zrywu, będą rozdawane nie tylko na ulicach Warszawy, ale także w pięciu innych miastach Polski: Łodzi, Krakowie, Wrocławiu, Białymstoku oraz Lublinie.

O godz. 17 w Synagodze im. Nożyków przy ul. Twardej 6 w Warszawie odbędzie się z kolei modlitwa upamiętniająca odwagę walczących Powstańców i ich bohaterską śmierć.

Natomiast o godzinie w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej odbędzie się koncert Polsko-Izraelskiej Orkiestry Symfonicznej złożonej z młodych muzyków z Jerusalem Academy of Music and Dance oraz Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, poprowadzi Anna Sułkowska-Migoń. Patronat nad koncertem objął prezydent Andrzej Duda. Tego samego dnia również o 19 w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich odbędzie się także koncert pieśni Viktora Ullmanna, żydowskiego kompozytora, który w 1944 roku zginął w Auschwitz-Birkenau.

O godz. 21 na Placu Bankowym odbędzie się z kolei multimedialne wydarzenie „Wielka Synagoga przywraca pamięć” organizowane przez stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita. Na ścianie wieżowca, który stanął na miejscu zburzonej przez Niemców Wielkiej Synagogi, zostanie wyświetlany obraz budowli powstającej z ruin.

Z kolei w niedzielę 23 kwietnia odbędzie się marsz modlitwy „Szlakiem Pomników Getta Warszawskiego” organizowany przez Polską Rada Chrześcijan i Żydów. Marsz rozpocznie się wspólną, chrześcijańską i żydowską modlitwą za zmarłych o godz. 16 pod Pomnikiem Bohaterów Getta przy ul. Zamenhofa. Modlitwom będą przewodzić rabini Yehoshua Ellis, Icchak Rapoport, Stas Wojciechowicz i Małgorzata Kordowicz oraz duchowni chrześcijańscy, m.in. abp Grzegorz Ryś, przewodniczący komitetu ds. dialogu z judaizmem przy Konferencji Episkopatu Polski, proboszcz luterańskiej parafii Świętej Trójcy ks. Piotr Gaś, czy dyrektor Polskiej Rady Ekumenicznej ks. Grzegorz Giemza.

80. rocznica powstania w getcie na wielu wystawach i spacerach

Od 18 kwietnia 2023 roku do 8 stycznia 2024 roku w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN można natomiast obejrzeć wystawę „Wokół nas morze ognia”, która po raz pierwszy opowiada o powstaniu w getcie z perspektywy cywilów, Żydów ukrywających się w bunkrach.

Do 7 maja w i przed Warszawską Kordegardą, na Krakowskim Przedmieściu 15/17 można też oglądać wystawę „Pamięć 1943” przygotowaną wspólnie przez Muzeum Getta Warszawskiego (MGW) i Narodowe Centrum Kultury (NCK). Wystawa składa się z dwóch części – w Kordegardzie można zobaczyć pisany z perspektywy niemieckich zbrodniarzy Raport Stroopa skonfrontowany z przedmiotami codziennego użytku pozostałymi po ofiarach getta. Przed Kordegardą znajdują się zaś plakaty z infografikami o getcie i powstaniu.

Swoją wystawę przygotował też Żydowski Instytut Historyczny. Od 21 kwietnia w siedzibie ŻiH przy ul. Tłomackie 3/5 będzie można obejrzeć wystawę „Pomniki oporu. Sztuka wobec powstania w getcie warszawskim 1943-1956”.

Także IPN zorganizował poświęconą powstaniu w getcie plenerową wystawę „Prosimy Cię, Boże, o walkę krwawą…”, która można oglądać od 15 do 27 kwietnia na skwerze Hoovera przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.

Na kwiecień i maj Muzeum Warszawy zaplanowało z kolei wiele spacerów po Warszawie takich jak „Ślady żydowskiej Woli”, „Żydowska Praga – śladami dawnych mieszkańców i miejsc” czy też „Spacer wokół murów, kładek i podziemnych przejść w getcie warszawskim”. Szczegóły można znaleźć na stronie muzeum.

Wiele innych wydarzeń związanych z 80. rocznicą powstania w getcie warszawskim zaplanowanych na najbliższe miesiące można znaleźć na specjalnej stronie warsaw1943.pl oraz na stronach poszczególnych instytucji organizujących obchody, m.in. Muzeum Getta Warszawskiego, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma, Teatru Żydowskiego, Instytutu Pamięci Narodowej, Muzeum II Wojny Światowej, Muzeum Treblinka, Muzeum Warszawy, czy Muzeum Powstania Warszawskiego.

Historia powstania w getcie warszawskim

Jesienią 1940 r., Niemcy utworzyli w okupowanej Warszawie getto, w którym zamknęli ponad 400 tys. żydowskich mieszkańców miasta. Urągające ludzkiej godności i stworzone z rozmysłem warunki życia w getcie zbierały straszliwe żniwo. Z głodu i chorób zmarły dziesiątki tysięcy ludzi, w tym dzieci i kobiet. Latem 1942 r. Niemcy rozpoczęli wywózki zamieszkujących getto Żydów do obozu zagłady w Treblince.

„Jesienią 1942 r. w tzw. getcie szczątkowym pozostało już tylko około 60 tys. Żydów. Byli to głównie ludzie młodzi i w sile wieku, bez rodzin, zatrudnieni w niemieckich warsztatach produkcyjnych, tzw. szopach. W tych warunkach, gdy nie pozostawało już nic do stracenia, wśród żydowskiej młodzieży narodziła się myśl o zbrojnym oporze” – czytamy na stronie Muzeum POLIN.

Warszawscy Żydzi chwycili za broń 19 kwietnia 1943 r. Mieli świadomość, że nie mają żadnych szans na zwycięstwo. Chcieli wziąć odwet na niemieckich barbarzyńcach, a przede wszystkim umrzeć z bronią w ręku. Powstanie w getcie warszawskim było największym zrywem zbrojnym Żydów podczas II wojny światowej.

Czytaj też:
Izraelski historyk: Wysyłanie izraelskiej młodzieży tylko do Auschwitz to nie edukacja, tylko pranie mózguCzytaj też:
Ruch rządu ws. reparacji od Niemiec. „Ta kwestia nie została zamknięta”